Пора ҳамчун кирдори коррупсионӣ ва оқибатҳои ногувори он

Ташаккулёбии давлати ҳуқуқбунёд дар омилҳое, ки бо тағйиротҳои ҳаёти иқтисодӣ, сиёсӣ, иҷтимоии ҷамъият алоқаманд мебошад, ба вуҷуд меояд. Аз як тараф, ҷудонопазирии ҷамъиятҳои шаҳрвандӣ ҷараёни бунёди муносибатҳои навро байни давлат ва ҷамъият мушкил мегардонад ва аз тарафи дигар бошад масъулият барои бунёди муносибатҳои нав байни давлат ва шахсият ба мақомотҳои давлатӣ вогузошта шудааст. Дар ҳолатҳои мазкур сифати кор, касбият, қонунияти фаъолияти шахсони мансабдор аз ислоҳотҳое, ки дар мамлакат гузаронида мешаванд, вобастагӣ дорад. Коррупсия яке аз масъалаҳои мушкили замони имрўза ба ҳисоб рафта, барои рушду инкишофи мамлакатамон монеа эҷод менамояд. Барои пешгирӣ аз ҳама намуди ҷиноятҳои коррупсионӣ, аз ҷумла гирифтани пора санаи 31 октябри соли 2003 Конвенсияи Созмони Миллали Муттаҳид зидди коррупсия қабул гардид ва 9 декабри соли 2003 дар канфренсияи байналмилалии сиёсӣ бештар аз 100 давлат ба Конвенсияи мазкур имзои гузошта, онро эътироф намуданд. Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун узви комилҳуқуқи ҷомеаи ҷаҳонӣ дар баробари дигар мамлакатҳои аъзои СММ 25-уми сентябри соли 2006 Конвенсияи мазкурро тасдиқ ва эътироф намуданд ва он ба низоми қонунгузории давлатамон ворид карда шуд.

Бояд зикр намуд, ки тибқи таҳлилҳои Ташкилоти байналмилалии “Transparency International” Ҷумҳурии Тоҷикистон дар баробари бештар аз 170 давлати дунё соли 2007 дар самти дарки коррупсия дар зинаи 160-ум қарор дошта, дар соли 2019 ҷумҳурӣ дар зинаи 136-ум арзёбӣ гардид, ки ин маълумотҳо аз зина ба зина паст гаштани шиддати коррупсия дар кишвар шаҳодат медиҳанд. Барои боз ҳам паст намудани ин кирдори номатлуб фаъолият аз ҷониби сохторҳои дахлдор боз ҳам шиддат ёфта истодааст.

Дар Паёми Асосгузори сулҳу Ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, аз санаи 22 декабри соли 2016 қайд карда шуд, ки “Фаромӯш набояд кард, ки мубориза ба муқобили коррупсия фақат вазифаи мақомоти ҳифзи ҳуқуқ нест. Дар ин мубориза тамоми аҳли ҷомеа, ҳар як шаҳрванд ва ҷомеаи шаҳрвандӣ низ бояд бетараф набошад”.

Ҷинояти аз ҳама ҷиддӣ ва хатарнок, ки дар боби 30 «Ҷиноятҳо ба муқобили ҳокимияти давлатӣ ва манфиатҳои хизмати давлатӣ» Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон қайд шудааст, ин гирифтани пора ба ҳисоб меравад. Сабабҳои гирифтани пора хеле зиёд мебошанд.

Масалан пардохт барои тезонидани қабули қароре (ҳалнома), ки ба доираи уҳдадориҳои хизматии шахсони мансабдор дохил мешавад, ё соҳибкор додани пораро барои ҳарчи тезтар гирифтани иҷозатнома нисбат ба он ки қарори масъалаи худро интизор шавад, афзалтар медонад.

Ё ин ки пардохт барои боз доштани (нигоҳ доштани) амали шахси мансабдор аз иҷрои вазифаҳои ба зиммааш гузошташуда мебошад.

Оқибати порадиҳӣ ва хавфи он пеш аз ҳама дар он аст, ки хокимияти давлатӣ ва намояндагони онро бадном карда, дар дили шаҳрвандон чунин тасаввуротро ба вуҷуд меоварад, ки гуё бо ришва додан ба мансабдорон манфиати онҳо қонеъ гардонида шуда, ба ҷинояткории ҷамъият мусоидат намуда, беэътиноӣ ба қонунро зиёд мекунад.